Αλήθειες και μύθοι γύρω απο την παιδική διατροφή

Μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το Imperial College London και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, με συμμετοχή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών για την παιδική και εφηβική παχυσαρκία δείχνει πως το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι μεγάλο αφού

‘’αυτό που φάνηκε από τα αποτελέσματα είναι ότι το 30% των παιδιών είναι υπέρβαρα και το 13% παχύσαρκα, που σημαίνει πως ένα ποσοστό 40%-45% των παιδιών στην Ελλάδα έχουν πρόβλημα βάρους από μικρή ηλικία ‘’.

Έχουν οι γονείς σήμερα διατροφική παιδεία;

Στην εποχή που ζούμε η τεχνολογία εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς και όλο και περισσότεροι γονείς προσπαθούν να ενημερώνονται τόσο για τη διατροφή τη δική τους όσο και των παιδιών τους. Συνεπώς θα έλεγα πως αν και οι σημερινοί γονείς ζούνε στην εποχή του διαδικτύου και της ενημέρωσης και διαθέτουν μία θεμελιώδη βάση όσον αφορά τη διατροφή, αποπροσανατολίζονται διατροφικά λόγω του μεγάλου όγκου πληροφοριών που καλούνται να αξιολογήσουν. Είναι αρκετά δύσκολο να επεξεργαστούν αλλά και να αξιολογήσουν την κάθε πληροφορία με την οποία έρχονται αντιμέτωποι και δυστυχώς μέσα στο άγχος και το ενδιαφέρον για το παιδί τους τις περισσότερες φορές ακολουθούν οδηγίες/συστάσεις/πρακτικές, οι οποίες δεν είναι σύμφωνες με τις διεθνείς συστάσεις οργανισμών όπως π.χ Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, κάτι το οποίο μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγεία των παιδιών.

Από την άλλη πλευρά ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει επηρεάσει αρνητικά τις διατροφικές συνήθειες των γονέων σαν αποτέλεσμα να επηρεάζονται άμεσα και οι διατροφικές συνήθειες των παιδιών. Δυστυχώς ο ελάχιστος ελεύθερος χρόνος που έχουν πλέον οι σημερινοί γονείς δεν επιτρέπει να αφιερώσουν αρκετό χρόνο στην διατροφική εκπαίδευση των παιδιών τους. Αυτό αντικατοπτρίζεται και στα αποτελέσματα ερευνών τα οποία δείχνουν τα μεγάλα ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας στην Ελλάδα και μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως δυστυχώς οι σημερινοί γονείς δεν διαθέτουν επαρκή διατροφική παιδεία.

Πως μπορεί το φαγητό να γίνει σύμμαχος στην ανατροφή και ανάπτυξη του παιδιού και εργαλείο στα χέρια του γονιού και του εκπαιδευτικού;

Αναμφισβήτητα η διατροφή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη ενός παιδιού. Παρέχοντας μια ισορροπημένη και σωστή διατροφή σε ένα παιδί τότε του προσφέρουμε καλή νοητική, ψυχική, πνευματική αλλά και σωματική υγεία. Τι εννοούμε όμως με τον όρο σωστή και ισορροπημένη διατροφή; Είναι εκείνη, η οποία μπορεί να προσφέρει την ενέργεια που χρειάζεται ο οργανισμός όπως και όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, ώστε όλα τα συστήματα του οργανισμού του να λειτουργούν φυσιολογικά (π.χ νευρικό σύστημα κ.α.).

Οι ενεργειακές απαιτήσεις των παιδιών διαφέρουν ανάλογα το φύλο, την ηλικία και τη σωματική δραστηριότητα την οποία έχουν. Συνεπώς μία ισορροπημένη διατροφή θα λέγαμε πως περιλαμβάνει όλες τις ομάδες τροφίμων χωρίς να αποκλείει κάποιο τρόφιμο και να προσλαμβάνονται όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά, ασβέστιο, φυτικές ίνες, βιταμίνη D κλπ. Με την κατάλληλη διατροφή το παιδί μπορεί να διατηρεί ένα φυσιολογικό σωματικό βάρος το οποίο παίζει σημαντικό ρόλο στην υγεία του τόσο στην παιδική ηλικία όσο και στην ενήλικη ζωή. Αρκετές έρευνες δείχνουν πως τα υπέρβαρα παιδιά γίνονται μετέπειτα παχύσαρκοι ενήλικες με πολλά προβλήματα υγείας όπως καρδιαγγειακά νοσήματα, σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, καρκίνος κλπ. Από την άλλη πλευρά, μία ανεπαρκής διατροφή μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις όπως καθυστέρηση της ανάπτυξης, ραχίτιδα λόγω ανεπάρκειας βιταμίνης D, ανεπάρκεια σε ιώδιο και ψευδάργυρο, τερηδόνα, σιδηροπενική αναιμία, νευρική ανορεξία.

Τα παιδιά στη σημερινή εποχή έχουν ένα πολύ επιβαρυμένο πρόγραμμα και την περισσότερη ώρα της ημέρας την περνάνε εκτός σπιτιού με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο να ακολουθήσουν ένα πιο σωστό πρόγραμμα διατροφής με τακτικά γεύματα. Από την άλλη πλευρά τις ημέρες που ξεκουράζονται τις περνάνε μέσα στο σπίτι είτε βλέποντας τηλεόραση, είτε παίζοντας κάποιο ηλεκτρονικό παιχνίδι ή με τον υπολογιστή επομένως ακολουθούν καθιστικό τρόπο ζωής. Ο καθιστικός τρόπος ζωής έχει σαν αποτέλεσμα η θερμιδική πρόσληψη η οποία γίνεται να δημιουργεί θετικό ισοζύγιο ενέργειας, δηλαδή να παρατηρείται αύξηση του σωματικού βάρους. Σε αυτή την περίπτωση οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί καλούνται να παίξουν τον πιο δύσκολο ρόλο.

Γονείς και εκπαιδευτικοί αποτελούν πρότυπα για ένα παιδί καθώς με εκείνους συναναστρέφονται την περισσότερη ώρα της ημέρας. Οι διατροφικές προτιμήσεις των παιδιών όπως και των ενηλίκων επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες όπως κοινωνικούς, πολιτισμικούς, βιολογικούς, ψυχολογικούς ακόμα και οικονομικούς, Τα παιδιά από μικρή ηλικία αρχίζουν και δημιουργούν διατροφικές συνήθειες που τις περισσότερες φορές ακολουθούν και στην ενήλικη ζωή τους. Η διατροφική τους συμπεριφορά επηρεάζεται άμεσα από τα συναισθήματά τους και από τη διάθεση τους. Δεν είναι λίγες οι φορές που τα παιδιά χρησιμοποιούν ως μέσο το φαγητό για να ζητήσουν προσοχή ή δεν καταναλώνουν κάποιο νέο τρόφιμο γιατί υπάρχει μία φοβία ως προς αυτό (νεοφοβία) ή δεν θέλουν να συναναστραφούν ξανά με κάποιο τρόφιμο το οποίο κατανάλωναν γιατί δέχτηκαν κάποια επίπληξη κλπ. Η οικογένεια λοιπόν παίζει καταλυτικό ρόλο στην εξέλιξη της διατροφικής συμπεριφοράς ενός παιδιού και στη συνέχεια οι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι καλούνται κατά κάποιο τρόπο να «συμπληρώσουν» το ρόλο των γονέων. Για αυτό το λόγο θα πρέπει να εμπιστευτούμε τα παιδιά να ακούνε τον οργανισμό τους και να καταναλώνουν την ποσότητα τροφής την οποία επιθυμούν εφόσον έχουν ρυθμιστικούς παράγοντες, οι οποίοι τους «ενημερώνουν» πότε έχουν χορτάσει. Δεν τα πιέζουμε να φάνε και κυρίως να τα «ξεγελάσουμε» να φάνε κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού ή την ώρα που βλέπουν τηλεόραση. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα να καταναλώνουνε μεγάλες ποσότητες τροφίμων χωρίς να μπορούν να σταματήσουν/ελέγξουν, εφόσον ο εγκέφαλος τους είναι απασχολημένος με κάτι άλλο και δε μπορεί να σταλθεί το μήνυμα του κορεσμού. Συνεπώς, μαθαίνουμε τα παιδιά να τρώνε στο τραπέζι με την ησυχία τους μαζί με την υπόλοιπη οικογένεια.

Ακόμη, μαθαίνουμε να καταναλώνουν πρωινό. Είναι πλέον ευρέως γνωστό πως το πρωινό γεύμα αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Προσφέρει στα παιδιά και όχι μόνο, την απαιτούμενη ενέργεια που χρειάζονται για να ξεκινήσει η μέρα τους και σύμφωνα με αποτελέσματα πολλών ερευνών έχει αποδειχθεί πως τα παιδιά τα οποία καταναλώνουν πρωινό γεύμα φαίνεται να είναι πιο ευδιάθετα και αποδοτικά. Ένα παράδειγμα ενός πλήρες πρωινού γεύματος θα μπορούσε να είναι 1 φλιτζάνι γάλα χαμηλών λιπαρών με 3 κ. σούπας δημητριακά ολικής άλεσης και 1 φρούτο ή 1 αυγό βραστό με 1 φλιτζάνι φυσικό χυμό και 1φ.ψωμί ολικής άλεσης ή 1 φλιτζάνι γάλα με 1 φέτα ψωμί με 1 κουταλάκι του γλυκού μαργαρίνη και μέλι ή ταχίνι (οι ποσότητες είναι ενδεικτικές καθώς οι ενεργειακές απαιτήσεις ενός ανθρώπου εξαρτώνται από το φύλο, την ηλικία κλπ)

Αξίζει επίσης να αναφερθούμε στο λεγόμενο «συναισθηματικό φαγητό». Όλοι λίγο πολύ πλέον έχουμε μια οικειότητα με τον όρο συναισθηματικό φαγητό ή πείνα. Τι εννοούμε όμως με αυτό; Όταν πιάνουμε τον εαυτό μας να καταναλώνει τροφές (συνήθως τροφές οι οποίες μας φέρνουν ευχάριστες αναμνήσεις ή μας αρέσουν) όχι όμως γιατί νιώθει πείνα, αλλά γιατί θέλει να καλύψει κάποια συναισθηματική μας ανάγκη. Αυτού του είδους οι διατροφικές συμπεριφορές ξεκινάνε από την παιδική ηλικία και συνεχίζονται μέχρι την ενήλικη ζωή μέσω του υποσυνείδητου.

Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά λόγω ηλικίας δεν είναι σε θέση να μπορούν να κρίνουν διατροφικές συμπεριφορές επομένως αρκούνται σε αυτά που μαθαίνουν από την οικογένεια και με την πάροδο του χρόνου τις οικειοποιούνται θεωρώντας τες ως κάτι το φυσιολογικό. Παραδείγματα που σίγουρα όλοι έχουμε ακούσει από τους γονείς μας είναι τα εξής: «αν φας όλο σου το φαγητό θα σου πάρω σοκολάτα», «αν σταματήσεις να κλαις θα σου πάρω παγωτό», «αν κάτσεις ήσυχα θα πάρουμε γλυκό», «φάε το φαγητό σου γιατί όλη την ημέρα για εσάς μαγείρευα» και ακόμα πολλά άλλα με το πιο χαρακτηριστικό να είναι το «φάε όλο το φαγητό σου, άλλα παιδάκια δεν έχουν καθόλου να φάνε». Τέτοιου είδους φράσεις μαθαίνουν τα παιδιά να έχουν ένα είδους συναισθηματικής εξάρτησης με το φαγητό. Πιο συγκεκριμένα, μαθαίνουν να έχουν ένα χρέος ως προς την κατανάλωση του φαγητού τους ακόμα και αν δεν πεινάνε ή να νιώθουν υποχρεωμένοι να ευχαριστήσουν τους γύρω τους που μπήκαν στο κόπο να τους το προσφέρουν/μαγειρέψουν ακόμα και όταν δεν θέλουν να το καταναλώσουν. Επιπλέον, συνδέουν τα αρνητικά συναισθήματα με τα τρόφιμα, τα οποία τους προσφέρθηκαν ως ανταμοιβή για να «ανακουφιστούν» από αυτά (π.χ αν ένα παιδί είναι στεναχωρημένο συνήθως οι γονείς του προσφέρουν κάποιο γλυκό για να νιώσει καλύτερα) και αυτή η σύνδεση μεταξύ τροφίμου και συναισθήματος συνεχίζεται και στη μετέπειτα ζωή του παιδιού ως ενήλικα, χωρίς να μπορεί να εξηγήσει γιατί υπάρχει αυτή η σύνδεση.

Συνοψίζοντας μπορούμε να επισημάνουμε πως δεν πρέπει να ανταμείβουμε τα παιδιά με φαγητό, να μην τα γεμίζουμε ενοχές και κυρίως να θυμόμαστε πως είναι πολύ σημαντικό να τρώμε όλοι μαζί σαν οικογένεια έχοντας ένα καλό κλίμα και διάθεση. Η ώρα του φαγητού θα πρέπει να είναι στιγμή απόλαυσης και το παιδί να προσμένει για αυτή τη στιγμή και να μη προσπαθεί να ξεφύγει από αυτή με κάθε τρόπο. Κρατήστε επιπλήξεις, καβγάδες και άγχος μακριά από το οικογενειακό τραπέζι. Μην κατηγοριοποιείτε τα τρόφιμα σε καλά ή κακά/απαγορευμένα αλλά σε καθημερινής και λιγότερο συχνής κατανάλωσης. Θέστε γερές σωστές διατροφικές βάσεις από μικρή ηλικία φροντίζοντας για τη σωστή ανάπτυξη του παιδιού σας.

Η διατροφή αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα κεφάλαια στη σχολική ζωή ενός παιδιού. Φοβίες, μιμητικές συμπεριφορές, γρήγορα ή ακατάλληλα σνακ, απουσία πρωινού ή παρουσία μη ενδεδειγμένου πρωινού είναι μόνο μερικοί παρανομαστές. Υπάρχει κάποιος γενικός κανόνας ή απλουστευμένες κατευθύνσεις που μπορούν να εφαρμοστούν;

SLXLM

Αναμφισβήτητα η παιδική ηλικία είναι η περίοδος στη ζωή ενός ανθρώπου στην οποία είναι πιο εύκολο να μάθει κάποιος να υιοθετεί πιο υγιεινές διατροφικές επιλογές. Για αυτό το λόγο οι γονείς παίζουν τον πιο σημαντικό ρόλο καθώς το οικογενειακό περιβάλλον είναι εκείνο που θέτει τις θεμελιώδεις βάσεις που χρειάζεται το παιδί για τη σωστή ανάπτυξη του. Ο ρόλος των γονέων είναι πολύ δύσκολος εφόσον καλούνται καθημερινά να ανταπεξέλθουν σε διαφορετικές προκλήσεις και όχι μόνο όσον αφορά τη διατροφή. Πολλοί γονείς αναφέρουν συχνά πως τα παιδιά δεν τρώνε κάτι πιο υγιεινό ή δεν τρώνε πρωινό ή δεν αγγίζουν τρόφιμα επειδή δεν τα τρώνε οι φίλοι τους κλπ. Αν θα λέγαμε πως υπάρχει κάποιος γενικός κανόνας τότε θα λέγαμε πως θα πρέπει να προσπαθούμε να προσφέρουμε σωστά τρόφιμα στα παιδιά και κυρίως με τον κατάλληλο τρόπο. Να μη μας ενδιαφέρει μόνο η ποσότητα αλλά και η ποιότητα των τροφίμων που τους προσφέρουμε.

Αξίζει να αναφερθεί πως ο κατάλληλος τρόπος δεν είναι κάτι που διδάσκεται αλλά κάθε γονέας προσπαθεί και δουλεύει παράλληλα με το παιδί αφού κάθε παιδί είναι ξεχωριστό και έχει τη δική του προσωπικότητα. Παρ’ όλα αυτά δεν θα πρέπει να πιέζουμε κανένα παιδί να φάει. Θα πρέπει το ίδιο να ελέγχει την ποσότητα φαγητού που θα τρώει καθοδηγούμενο από τη δική του όρεξη. Αρκετοί γονείς από το ενδιαφέρον τους πέφτουν στη παγίδα να συγκρίνουν την παιδική μερίδα με εκείνη των ενηλίκων, ως αποτέλεσμα να πιστεύουν πως τα παιδιά τους δεν σιτίζονται επαρκώς. Ακόμα, αρκετά παιδιά αρνούνται να καταναλώσουν φαγητό γιατί προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή των γονέων τους. Όσο παρατηρούν ότι σας απασχολεί πολύ τόσο εκείνα αντιστέκονται.

Προσπαθείτε να επαινείτε το παιδί σας για το πόσο σωστά τρώει, για τις υγιεινές επιλογές που κάνει και μην το κατακρίνεται επιπλήττοντας το ή κατηγορώντας το πώς είναι πολύ δύσκολο στο φαγητό ή να το συγκρίνεται με τα αδέρφια του ή άλλους συγγενείς. Κάθε παιδί είναι ξεχωριστό και έχει δικαίωμα να έχει τις δικές του διατροφικές προτιμήσεις, τις οποίες θα πρέπει να σεβόμαστε. Σκεφτείτε πόσες φορές δεν θέλαμε να καταναλώσουμε κάποιο φαγητό και οι γονείς μας πίεζαν λέγοντας πως πρέπει. Για αυτό μπείτε στη θέση του παιδιού σας και νιώστε το.

Από την άλλη πλευρά καλό είναι να αποφεύγεται τα έτοιμα επεξεργασμένα τρόφιμα, τα οποία δεν προσφέρουν πολλά θρεπτικά συστατικά και συνήθως είναι πλούσια σε λίπος, αλάτι και ζάχαρη. Μπορείτε από κοινού με το παιδί να θέσετε όρια για την ποσότητα καθώς και την συχνότητα με την οποία θα μπορεί να καταναλώνει τέτοιου είδους τρόφιμα. Εξηγείστε του ποιες είναι οι διαφορές με ένα πιο υγιεινό και θρεπτικό τρόφιμο και γιατί θα πρέπει να καταναλώνουμε περισσότερο. Θυμηθείτε όμως πως δε γίνεται να απαγορεύεται στο παιδί να καταναλώνει κάτι και την ίδια στιγμή να το καταναλώνετε εσείς. Μην ξεχνάτε πως πρώτον είστε το πρότυπο των παιδιών και αρκετές φορές μιμούνται τις συμπεριφορές σας και δεύτερον με αυτό τον τρόπο χάνετε την εμπιστοσύνη του. Μπείτε λίγο στη δική του θέση, πόσο θα σας άρεσε να γινόταν το ίδιο σε εσάς; Φράσεις του τύπου εγώ μπορώ να το τρώω γιατί είμαι μεγάλος δίνουν την εντύπωση στα παιδιά πως είναι απομονωμένα από την οικογένεια και πως στην οικογένεια υπάρχει διαχωρισμός ως προς τη διατροφή των ενηλίκων και των παιδιών προκαλώντας σύγχυση.

Μάθετε τα παιδιά να καταναλώνουν πρωινό γεύμα. Το πρωινό είναι το πιο σημαντικό γεύμα της ημέρας. Προσφέρει στον οργανισμό ενέργεια για να ξεκινήσει τη μέρα. Αν τα παιδιά ξεκινάνε την ημέρα τους με πρωινό τότε αυτή η συνήθεια συνεχίζεται και κατά την ενήλικη ζωή . Έρευνες έχουν δείξει πως τα παιδιά τα οποία καταναλώνουν πρωινό έχουν ρυθμισμένη όρεξη, ρυθμισμένο σωματικό βάρος, είναι πιο συγκεντρωμένα κατά τη διάρκεια του μαθήματος, είναι πιο αποδοτικά στο σχολείο, ευδιάθετα και έχουν καλύτερη μνήμη. Ακόμη, υιοθετούν μέσα στη μέρα καλύτερες διατροφικές συνήθειες .

Μια άλλη οδηγία θα μπορούσε να είναι το κολατσιό ή αλλιώς σνακ. Προετοιμάζουμε από το προηγούμενο βράδυ το σνακ του παιδιού για την επόμενη ημέρα ή ακόμα το ετοιμάζουμε μαζί με το παιδί. Τα παιδιά περνούν πολλές ώρες εκτός σπιτιού με αποτέλεσμα να πεινάσουν. Ας φροντίσουμε λοιπόν να τους παρέχουμε ένα υγιεινό και θρεπτικό σνακ, το οποίο θα τα καλύψει και θα τα βοηθήσει να συνεχίσουν την ημέρα τους. Ένα υγιεινό σνακ μπορεί να είναι το φρούτο, λαχανικά, 1 μικρό παστέλι, 1 τοστ με ψωμί ολικής άλεσης με τυρί χαμηλών λιπαρών, ανάλατοι ξηροί καρποί κλπ.

Τέλος, να αναφέρω πως δε θα πρέπει να μαγειρεύουμε στα παιδιά διαφορετικό φαγητό. Θα πρέπει όλοι στην οικογένεια να τρώνε το ίδιο φαγητό. Δεν υπάρχει παιδικό φαγητό και φαγητό ενηλίκων. Αν οι γονείς δεν προσπαθείτε να τρώτε υγιεινά και να έχετε μια ισορροπημένη διατροφή τότε πως περιμένετε το παιδί σας να το κάνει; Αν δεν παίρνετε όλοι μαζί πρωινό ή δεν τρώτε το ίδιο φαγητό; Πρέπει η αλλαγή να ξεκινήσει πρώτα από εσάς. Εσείς θα γίνετε το πρότυπό τους. Προσπαθήστε να τους αποβάλετε το άγχος και να διορθώσετε σιγά σιγά τυχών διατροφικά λάθη. Θα χρειαστεί αρκετός καιρός αλλά κάντε για τα παιδιά σας αλλά και για εσάς πιο σωστές και υγιεινές διατροφικές επιλογές, οι οποίες θα σας συντροφεύουν για το υπόλοιπο της ζωής σας. Μην ξεχνάμε η σωστή διατροφική συμπεριφορά του παιδιού θα πρέπει να υιοθετηθεί σε μικρή ηλικία. Οι σωστές βάσεις δεν ξεχνιούνται εύκολα και συνεχίζουν και στην ενήλικη ζωή. Μην απαιτείτε μόνο εσείς από τα παιδιά σας, πρέπει και εσείς να διεκδικείτε. Άλλωστε ποιος είπε ότι είναι εύκολο να είσαι γονιός; Αξίζει όμως τον κόπο!

Μια γενική τάση που θέλει το φαγητό πιο οικολογικό, υγιεινό, άπαχο και θρεπτικό, με τις όποιες κατά καιρούς ακρότητες της (βλέπε ωμοφαγία,fatfreediet, καθαρά πρωτεϊνική διατροφή κ.α) έχει βρει εφαρμογή και στα παιδικά, υγιεινά σνακ. Υπάρχουν παγίδες που πρέπει να προσέχουμε; Τι είναι ένα πραγματικά υγιεινό σνακ;

Στη σημερινή κοινωνία ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι δείχνουν ενδιαφέρον για την διατροφή τους μόνο που δυστυχώς τις περισσότερες φορές τείνουν να παρασύρονται από τις τάσεις της μόδας είτε γιατί τα προγράμματα διατροφής που παρουσιάζονται είναι αρκετά ελκυστικά, είτε διότι υπόσχονται γρήγορα αποτελέσματα κλπ. Δυστυχώς ο περισσότερος κόσμος επιλέγει ένα διατροφικό μοντέλο χωρίς να κατανοεί τους κινδύνους στους οποίους θέτει την υγεία του και ειδικά όταν το διατροφικό πρόγραμμα ή οι διατροφικές επιλογές οι οποίες ακολουθεί δεν έχουν συζητηθεί με κάποιον ειδικό επαγγελματία υγείας.

Αυτό έχει αρχίσει να βρίσκει εφαρμογή και στη διατροφή των παιδιών μέσω των γονέων. Κάθε οικογένεια πλέον έχει στο σπίτι της διάφορα προϊόντα τύπου light ή χαμηλών λιπαρών ή κάποιο προϊόν κατάλληλο για χορτοφάγους κλπ. Το ερώτημα είναι αν είναι ασφαλή η κατανάλωση τους από τα παιδιά. Η απάντηση είναι κάπου στη μέση και δε μπορεί να απαντηθεί μονολεκτικά με ένα ναι ή ένα όχι. Αρχικά θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε πως η διατροφή των παιδιών θα πρέπει να είναι πλήρης και ισορροπημένη. Με τον ορισμό ισορροπημένη εννοούμε πως δε θα πρέπει να αποκλείεται καμία ομάδα τροφίμων. Συνεπώς όταν το παιδί έχει μία πλήρη και ισορροπημένη διατροφή μπορεί άφοβα να καταναλώνει σνακ ή light προϊόντα ή ένα πιο «ειδικό» προϊόν.

Η παγίδα όμως που πρέπει να προσέχουν οι γονείς είναι η υπερκατανάλωση των συγκεκριμένων προϊόντων, καθώς όσο αθώο και αν φαίνεται ένα προϊόν δεν σημαίνει πως η υπερκατανάλωσή του είναι ασφαλής. Ένα παράδειγμα αποτελούν τα τρόφιμα τα οποία περιέχουν το γλυκαντικό στέβια. Τα συγκεκριμένα τρόφιμα δεν σημαίνει πως δεν περιέχουν καθόλου ζάχαρη, καθώς η στέβια δεν μπορεί να βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες μέσα σε τρόφιμα αφού αλλοιώνει τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά (υφή, γεύση) του. Συνεπώς το προϊόν περιέχει στέβια αλλά και κάποια άλλα γλυκαντικά, τα οποία ο τρόπος με τον οποίο προωθείται (marketing) το προϊόν δεν αναφέρονται και δίνεται η εντύπωση τους καταναλωτές πως περιέχει μόνο το φυτικό γλυκαντικό στέβια συνεπώς είναι «καλύτερο» προς κατανάλωση και δεν είναι αρκετά θερμιδογόνο. Αναφορικά με το παράδειγμα τονίζεται πως οι καταναλωτές τις περισσότερες φορές επιλέγουν ένα προϊόν εστιάζοντας την προσοχή τους μόνο στο συστατικό το οποίο δεν έχει (π.χ στα light προϊόντα) ή έχει μειωθεί ή προστεθεί κλπ, ξεχνώντας πως το προϊόν έχει και άλλα θρεπτικά συστατικά στα οποία θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή ώστε να αξιολογήσει το προϊόν ως κατάλληλο για κατανάλωση. Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως όταν αυτές οι επιλογές γίνονται για παιδιά θα πρέπει να είμαστε ακόμα πιο προσεκτικοί και να διαβάζουμε προσεκτικά τις διατροφικές ετικέτες και τα συστατικά του προϊόντος. Αν κάποιο παιδί έχει αλλεργία ή δυσανεξία ή κάποιο νόσημα ή γενικότερα θέλετε παραπάνω κατευθυντήριες οδηγίες για την διατροφή του παιδιού σας τότε ρωτήστε κάποιον ειδικό επαγγελματία υγείας ή το διαιτολόγο για να σας λύσει οποιαδήποτε απορία, εφόσον εκείνοι μόνο μπορούν να σας συμβουλέψουν.

Όσον αφορά το τι είναι ένα υγιεινό κολατσιό (σνακ) θα λέγαμε πως είναι αυτό το οποίο περιέχει θρεπτικά συστατικά τα οποία χρειάζεται ένα παιδί. Τα σνακ μεταξύ των γευμάτων είναι απαραίτητα για τα παιδιά, καθώς διατηρούν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα σταθερά και παράλληλα τους προκαλούν αίσθημα κορεσμού αποφεύγοντας την κατανάλωση μεγάλων γευμάτων. Ένα υγιεινό σνακ θα πρέπει να περιέχει φυτικές ίνες, να είναι χαμηλό σε λιπαρά, σε αλάτι και ζάχαρη. Μερικές επιλογές μπορεί να είναι τα φρούτα και τα λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης, γιαούρτι με μέλι και καρύδια, ένα σάντουιτς με ψωμί ολικής άλεσης και τυρί χαμηλών λιπαρών. Όσο πιο εύκολο, ελκυστικό και διασκεδαστικό φαίνεται τόσο περισσότερες οι πιθανότητες να καταναλωθεί από τα παιδιά. Τέλος, να θυμίσουμε πως ακόμα και οι διατροφικές επιλογές των παιδιών κρίνονται από τους γονείς αφού αποτελούν πρότυπο για εκείνα και πρέπει πρώτα εκείνοι να θέτουν το παράδειγμα.

Δεν θα μπορούσα να μην αφιερώσω μια ερώτηση στην γενικώς δαιμονοποιημένη και άκρως λατρεμένη μας ζάχαρη. ‘’Η κατανάλωση ζάχαρης κάνει τα παιδιά υπερδραστήρια’’ Μύθος ή αλήθεια; Μπορεί και με ποιον τρόπο εντάσσεται η ζάχαρη στη ζωή ενός παιδιού;

Σύμφωνα με τον Βρετανικό Σύλλογο Διαιτολόγων καθώς και αρκετών ερευνών που έχουν πραγματοποιηθεί σχετικά με τη ζάχαρη δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα τα οποία να υποστηρίζουν πως η ζάχαρη είναι υπεύθυνη για την αλλαγή της διάθεσης ή της συμπεριφοράς των παιδιών ή ακόμα να ευθύνεται για την υπερδραστηριότητά τους. Συνεπώς πρόκειται για ένα μύθο ο οποίος πρέπει να καταρριφτεί. Παρόλα αυτά δεν σημαίνει πως η κατανάλωση ζάχαρης μπορεί να γίνεται ανεξέλεγκτα ή να αποκλειστεί τελείως από το διαιτολόγιο ενός παιδιού. Η αυξημένη κατανάλωση ζάχαρης έχει συσχετιστεί με τερηδόνα, διαβήτη τύπου 2 καθώς και καρδιαγγειακά νοσήματα. Για αυτό το λόγο οι γονείς θα πρέπει να δίνουν προσοχή στη ποσότητα της ζάχαρης η οποία καταναλώνεται από τα παιδιά καθημερινά.

Αρχικά όμως να ενημερώσουμε πως υπάρχουν δύο ειδών «ζάχαρης», τα φυσικά σάκχαρα τα οποία βρίσκονται φυσικά σε τρόφιμα όπως τα φρούτα και το γάλα και τα προστιθέμενα σάκχαρα, τα οποία περιλαμβάνουν σάκχαρα ή γλυκαντικά που προστίθενται σε τρόφιμα ή ποτά κατά την επεξεργασία τους ή την παρασκευή τους. Ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί στα πρόσθετα σάκχαρα διότι

μπορεί να κρύβονται παντού ακόμα και σε τρόφιμα που δεν μπορεί να φανταστεί ο νους μας (π.χ δημητριακά ολικής άλεσης, μπάρες δημητριακών, παιδικές τροφές κλπ). Για αυτό το λόγο θα πρέπει πάντοτε να διαβάζουμε τις ετικέτες τροφίμων πριν επιλέξουμε ένα προϊόν, εφόσον αυτές παρέχουν βασικές διατροφικές πληροφορίες του προϊόντος καθώς και την ακριβή ποσότητα ζάχαρης η οποία εμπεριέχεται μέσα σε αυτό. Επιπλέον, αξίζει να τονίσουμε πως σε μια διατροφική επισήμανση η ζάχαρη μπορεί να έχει διαφορετικές ονομασίες με τις πιο γνωστές να είναι η ζάχαρη από ζαχαροκάλαμο, το σιρόπι καλαμποκιού, το μέλι, η καστανή ζάχαρη, το σιρόπι σφενδάμου (maple syrup), η ξυλιτόλη, η σορβιτόλη, η μαννιτόλη, η φρουκτόζη κλπ. Τρόφιμα τα οποία αποτελούν πηγές προσθήκης ζάχαρης θα λέγαμε πως είναι τα γλυκά, οι σοκολάτες, τα επιδόρπια γιαουρτιού, γιαούρτι με γεύσεις, αναψυκτικά, δημητριακά με ζάχαρη, κέικ, μπισκότα κλπ.

Σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το ημερήσιο ποσοστό κατανάλωσης ζάχαρης για παιδιά και ενηλίκους συνίσταται να είναι κάτω από το 10% της ημερήσιας ενεργειακής πρόληψης. Πιο απλά η κατανάλωση ζάχαρης από τα παιδιά να μην υπερβαίνει τα 4- 5κ. γλυκού ημερησίως. Αλλά αντί να μπαίνουμε στη διαδικασία να υπολογίζουμε καθημερινά με ποσοστά ή γραμμάρια θα ήταν προτιμότερο να αποφεύγουμε τα επεξεργασμένα τρόφιμα και τρόφιμα με προσθήκη ζάχαρης. Συνοψίζοντας λοιπόν καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως η κοινή σε όλους μας ζάχαρη δεν κάνει κακό όταν καταναλώνεται με μέτρο και μέσα σε μία ισορροπημένη διατροφή εν αντιθέσει με την υπερκατανάλωση της, η οποία μπορεί να είναι η αιτία για διάφορες παθήσεις. Θα πρέπει να βρίσκεται μέσα στο διαιτολόγιο ενός παιδιού απλά να θυμόμαστε πως όπως έλεγαν και οι πρόγονοί μας «παν μέτρον άριστον».

Μαρίνα Νεκταρία Αντωνιάδη

Η Αντωνιάδη Μαρίνα – Νεκταρία είναι Registered Dietitian στο HCPC (Health Care Professional Council) και μέλος του Βρετανικού Συλλόγου Διαιτολόγων. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα και τον τελευταίο ενάμιση περίπου χρόνο ζει στο Λονδίνο.

Κατά τα έτη 2010-2011 πραγματοποίησε την πρακτική της άσκηση στο Ειδικό Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ», μετά την αποφοίτησή της ως Ειδικός Εφαρμογών Διαιτητικής από Ι.ΙΕΚ, ως και το 2016 αφού συνέχισε τις σπουδές της, αποφοιτώντας από το πανεπιστημίο του Hertfordshire ως Διαιτολόγος. Κατά την εκπόνηση της πτυχιακής της εργασίας ασχολήθηκε με τη «Χρήση έντυπου υλικού με διατροφική πληροφορία από παθολόγους/διαβητολόγους για το Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 2».

Το 2012-2013 παρακολούθησε και ολοκλήρωσε επιτυχώς το πρόγραμμα επιμόρφωσης από το Κέντρο Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης και Δια Βίου Μάθησης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, πάνω στην «Κλινική Διατροφή» και στην «Εκπαιδευτική Ψυχολογία».

Το 2017 παρακολούθησε κλινικές παχυσαρκίας και βαριατρικών περιστατικών στο Eltham Community Hospital του Λονδίνου και συνεχίζει την επιμόρφωση της με την παρακολούθηση συνεδρίων και διαδικτυακών σεμιναρίων από εγκεκριμένους διεθνείς οργανισμούς.