''Οι σουπερ ήρωες μιλάνε''

Συζητωντας με μια φιλη προσφατα με ρωτησε αγχωμενη τι μπορει να κανει να βοηθησει τα διχρονα διδυμακια της να μιλησουν, φοβουμενη πως εχουν μεινει πισω στην αναπτυξη τους και με ενοχες πως είναι δικο της το λαθος που τα αφησε να βλεπουν τηλεοραση από μικρα. Προσπαθησα σαν φιλη αρχικα και σαν εκπαιδευτικος να την καθησυχασω εξηγωντας και προτεινοντας της δραστηριοτητες για να παρακινησει τα παιδια να αρχισουν να εκφραζονται λεκτικα.

Το κλειδι κάθε επιτυχημενης προσεγγισης είναι να εχεις ανοιχτο και καθαρο μυαλο, αξιολογωντας την κατασταση και προσαρμοζοντας την στα ενδιαφεροντα και τις δυνατοτητες του παιδιου, να βγαλεις ένα πλανο δραστηριοτητων με καθαρο στοχο του τι θελεις να επιτυχεις , ένα στοχο τη φορα παρολο που θα παρατηρησεις πως σε κάθε δραστηριοτητα επιτυγχανονται πολλα μαθησιακα επιτευγματα ταυτοχρονα και παραλληλα. Για παραδειγμα όταν ένα παιδι ζωγραφιζει και σου λεει εκανα ένα πυραυλο εχει καταφερει να κραταει το μολυβι με τρια δαχτυλα (φυσικη αναπτυξη), σου εχει εκφρασει λεκτικα τι εχει κανει (επικοινωνια), η φαντασια του λειτουργει υπεροχα καθως απεδωσε εικονα στο σχημα του (φαντασια-δημιουργικοτητα), θελησε να μοιραστει μαζι σου το επιτευγμα του (προσωπικη και κοινωνικη αναπτυξη) και ουτω καθεξης.

Συμφωνα με τις οδηγιες του Αγγλικου εκπαιδευτικου πλαισιου μαθησης (Early Years Foundastation Stage (EYFS) για την Γλωσσικη Αναπτυξη (η Επικοινωνια συμπεριλαμβανει Κατανοηση, Ακοη και Προσοχη ή αλλιως συγκεντρωση και Ομιλια) ένα παιδι :

8-20 μηνων - Χρησιμοποιει ηχους όπως για παραδειγμα βρουμ βρουμ όταν παιζει με αυτοκινητακια - Χρησιμοποιει μεμενωμενες λεξεις - Συχνα αντιγραφει λεξεις και ηχους που ακουει - Δημιουργει τις δικες του λεξεις - Δειχνει με το χερι και το βλεμμα κατι για να επικοινωνησει - Χρησιμοποιει λογο χωρις λεξεις (όπως οι ηχοι του μπαμπαμπα που κανουν τα μωρα) και πειραματιζεται με λεξεις και ηχους πχ λεει λεξεις τροποποιημενες όπως τακι αντι για τραινακι η μιμου αντι για μαιμου κτλ

16-26 μηνων - Αντιγραφει γνωριμες εκφρασεις όπως ‘’ποπο’’ ‘’κουκου τζα’’ ‘’bye bye’’ κτλ - Ξεκινα να βαζει δυο λεξεις μαζι πχ ‘’θελω μπαλα’’ ‘’όχι νερο’’ ‘’μαμα παει’’ - Χρησιμοποιει διαφορερικους τυπους καθημερινων λεξεων (ρηματα, επιθετα, ουσιαστικα) όπως νερο, μηλο, μπαλα, όχι, παει, θελω, πολύ, άλλο κτλ - Ξεκινα να κανει απλες ερωτησεις - Μιλα για προσωπα και αντικειμενα που δεν είναι παροντα (όχι για ότι μπορει να δει μονο)

22-36 μηνων - Χρησιμοποιει τη γλωσσα για να εκφρασει ιδεες, συναισθηματα, και σκεψεις - Μπορει να κρατησει μια κουβεντα περνωντας από θεμα σε θεμα - Μαθαινει λεξεις πολύ γρηγορα και τις ενσωματωνει στο λογο του - Χρησιμοποιει ποικιλια ερωτησεων όπως ποιος, που, τι - Χρησιμοποιει απλες εκφρασεις όπως ‘’μπαμπας παει δουλεια’’ - Ξεκινα να χρησιμοποιει τελικες καταληξεις όπως λεξεις στον πληθυντικο - Χρησιμοποιει χειρονομιες μαζι με περιορισμενο λογο πχ δειχνει προς ένα παιχνιδι και λεει ‘’δικο μου’’.

Αυτά είναι ενας ενδεικτικος οδηγος για το τι πρεπει να περιμενει κανεις σχετικα με τη γλωσσικη αναπτυξη του παιδιου. Είναι σημαντικο να θυμομαστε όμως πως κάθε παιδι εχει τους δικους τους ρυθμους αναπτυξης και δεν σημαινει πως είναι αναπτυξιακα ‘πισω’ από αλλα παιδια αν δεν εχει καταφερει ένα η παραπανω από τα οροσημα μαθησης (ετσι λεγονται όλα τα παραπανω και για καθενα που καταφερνει το παιδι λες εχει καταφερει αυτό το οροσημο μαθησης, παμε στο επομενο. Είναι οι στοχοι που αναφερθηκαν παραπανω απλα στη δουλεια μας του ονομαζουμε οροσημα μαθησης (milestones).

Παμε να δουμε μαζι μερικες γλωσσικες δραστηριοτητες.

Γλωσσικες Δραστηριοτητες

- χτιζεις το λεξιλογιο προσφεροντας επιλογες για παραδειγμα ‘’θελεις να πιεις χυμο ή γαλα; ‘’ ‘’θα παμε στην κουνια ή την τραμπαλα’’ αντι να ρωτας ανοιχτες ερωτησεις όπως τι θελεις να πιεις η που θελεις να παμε; Αν το παιδι δεν εχει το λεξιλογιο δεν θα μπορει να επικοινωνησει ενώ με τις επιλογες μαθαινει τις λεξεις, τις αντιγραφει και τελικως τις προφερει και τις ενσωματωνει στο λογο του. - Επαναλαμβανεις ότι λεει το παιδι, προσθετοντας μια ακομα λεξη, πχ το παιδι λεει αυτοκινητο και εσυ λες ‘μπλε αυτοκινητο΄ - Όταν το παιδι λεει μια λεξη λανθασμενα δεν το διορθωνεις απλα ξαναλες ότι ειπε με τη σωστη λεξη πχ ‘’παμε χθες στο παρκο’’ εσυ θα πεις ‘’ναι Μαρακι, θα παμε αυριο στο παρκο’’ - Διαλεγεις ιστοριες που εχουν επαναλαμβανομενες φρασεις στο κειμενο τους για παραδειγμα όπως στο βιβλιο ‘’We are going on a bear hunt’’ - Παιζοντας υπογραμμιζεις πραξεις και κινησεις πχ όταν παιζετε με μπαλα λες ο Ηλιας εριξε τη μπαλα! Ο Ηλιας κλωτσησε τη μπαλα! Η μαμα κλωτσησε τη μπαλα! - Παιδικα τραγουδια, ιστοριες , βιβλια με εικονες , μαριονετες , καρτες μαθησης (flashcards)

Ιδέες για δραστηριότητες και παιχνίδια

Βιβλία και μαριονέτες

-Υπαρχουν διαφορετικα ειδη μαριονετας που τα παιδια αγαπουν γιατι εξαπτει τη φαντασια τους και παρακολουθουν ευκολοτερα την ιστορια που παιρνει ζωη μπροστα στα ματια τους. Μπορεις να αγορασεις κατι ετοιμο όπως τα set που κυκλοφορουν στην αγορα ή απλα να διαλεξεις ένα παραμυθι όπως τα 3 γουρουνακια και να αγορασεις ένα λυκο και γουρουνακια για να πεις την ιστορια!

-Βιβλια που ψαχνεις να βρεις το αντικειμενο αναμεσα σε πολλες εικονες , εξαιρετικα χρησιμο για τον εμπλουτισμο του λεξιλογιου καθως το παιδι αναγνωριζει και αναφερει αντικειμενα, μαθαινοντας καινουργιες λεξεις

-Διαδραστικα βιβλια που το παιδι συμμετεχει ενεργα (σηκωσε εδώ να δεις τι κρυβεται από κατω) Ένα πολύ καλο παραδειγμα τετοιο βιβλιου είναι το Dear Zoo. Τα μικροτερα παιδια τα αγαπουν ιδιαιτερα αυτά τα βιβλια οποτε θα ηταν ένα καλο ξεκινημα για να μυηθουν τα παιδια στον μαγικο κοσμο των βιβλιων ωσπου να αναπτυξουν την ικανοτητα τους να ακουν μεγαλυτερες σε διαρκεια και κειμενο ιστοριες και να κατανοοουν το νοημα τους.

Flashcarcards

Υπαρχει τεραστια ποικιλια τετοιων καρτων, με την αλφαβητα (1η εικονα), με καθημερινα ρηματα (2η), με αριθμους, ζωα, καθημερινα αντικειμενα κτλ . Μπορεις να κανεις τα δικα σου παιχνιδια με αυτές και είναι εξαιρετικα χρησιμες για λεξιλογιο, ηδη από τα μωρα τις χρησιμοποιουμε στις ταξεις. Μπορεις ευκολα αν εχεις εκτυπωτη και πλαστικοποιητη να κανεις και τις δικες σου.

Ιδεα: βαζεις ένα μεταλλικο συνδετηρα στην ακρη της καρτας, τις σκορπας στο πατωμα και με έναν μαγνητη (υπαρχουν μαγνητικα παιχνιδια) λες τη λεξη και ζητας από το παιδι να την ‘’ψαρεψει’’. Με αυτό τον τροπο είναι σαφως πιο διασκεδαστικο για το παιδι, το βοηθα να αναπτυξει την λεπτη κινητικοτητα του (οι κινησεις των δαχτυλων που θα το βοηθησουν μετα στη γραφη), μαθαινει λεξεις. Στην εικονα πιο κατω, ο μικρος χρησιμοποιει ένα μαγνητικο καλαμι για να ‘’ψαρεψει’’ ψαρια με γραμματα, αλλα ευκολα αλλαζει και προσαρμοζεται αναλογα με το τι θελεις να διδαξεις στο παιδι.

Sensory rice

Μια από τις καλυτερες δραστηριοτητες για τα παιδια είναι το.. ρυζι! Ανηκει στις αισθητηριακες δραστηριοτητες οπου τα παιδια νιωθουν και εξερευνουν με τα χερια τους και ετσι και πειραματιζονται και μαθαινουν μεσα από το αισθητηριο παιχνιδι. Είναι πολύ απλο να το κανεις στο σπιτι, χρειαζεσαι ρυζι (το οποιο ευκολα βαφεται με χρωστικες ζαχαροπλάστικης) και διαφορετικα παχνιδια μεσα, αναλογα με τον ποιο τομεα μαθησης θελεις να αναπτυξεις (πχ κουταλακια και μπωλ οπου τα παιδια μπορουν να γεμιζουν και να αδειαζουν βοηθα τη μαθηματικη σκεψη και εξασκει την λεπτη κινητικοτητα τους). Βαλε μεσα τα αγαπημενα τους παιχνιδια και θα βοηθησει και το λεξιλογιο τους!

Αυτές είναι καποιες ιδεες-προτασεις για δραστηριοτητες που επικεντρωνονται στο γλωσσικο στοιχειο της επικοινωνιας με στοχο να βοηθησουν τα παιδια να αναπτυξουν την κατανοηση της γλωσσας και το λεξιλογιο τους. Η λεκτικη επικοινωνια συμβαινει όμως παντου, κάθε δραστηριοτητα δηλαδη συμπεριλαμβανει ευκαιρια για λεκτικη επικοινωνια όπως το παιχνιδι στο παρκο ή με τουβλακια τα οποια είναι φοβερα για να αναπτυξει το παιδι μαθηματικη σκεψη οποτε εξαρταται από την δικη μας προσεγγιση . Για παραδειγμα παιζοντας με τα τουβλακια μετρας (επικεντρωνεσαι στους αριθμους) ή χτιζεις πυργους και λες ποσο ψηλος είναι και ποιος ζει εκει (εισαγεις ιστορια) ή χτιζεις φαρμα και μαζι με αλλα παιχνιδια όπως ζωα βοηθας την φαντασια του παιδιου σε ένα παιχνιδι ρολων.

Κλεινοντας θα ηθελα να υπογραμμισω πως οι αναπτυξιακοι στοχοι του EYFS είναι ένα πολύ σημαντικο εργαλειο στα χερια των εκπαιδευτικων που εχουν την καταλληλη καταρτιση να το ερμηνευσουν σωστα και να αξιολογησουν την προοδο των μικρων μαθητων και δεν θα πρεπει να χρησιμοποιηθει από γονεις ή μη καταρτισμενα ατομα σαν αυστηρο εργαλειο αξιολογησης/καταταξης γιατι θα οδηγησει πιθανοτητα σε λανθασμενα συμπερασματα και πανικο χωρις λογο.

Οι λεξεις εχουν απιστευτη δυναμη. Μια δυναμη που μπορει λειτουργησει ως πανοπλια σε δυσκολες καταστασεις στην μετεπειτα μαθητικη και κοινωνικη τους ζωη. Ας δημιουργησουμε λοιπον σουπερ ηρωες που μιλανε! (..και επομενως ακουνε, σκεφτονται, κατανοουν, επικοινωνουν, συναισθανονται, προοδευουν, προσφερουν, δινουν λυσεις, δημιουργουν….)